Hebben jullie ruzies die uit het niets lijken te komen? Grote kans dat er een patroon in die ruzies zit. Dat patroon is de sleutel om de ruzies te laten stoppen.
Een voorbeeld. N zegt: “Ik zou zo graag meer over gevoelens willen praten”.
A antwoordt: “Misschien is het een goed idee als je weer contact met je therapeut opneemt?”.
N ontploft en flapt er uit: “Het heeft ook geen enkele zin om met jou te praten”.
A wordt heel boos en begint op te sommen wat N allemaal fout doet, of A loopt weg en sluit zich af.
Bekend? Daar is iets tegen te doen.
Patroon herkennen
De eerste stap is om het patroon te herkennen. Wat hier aan de hand is, is dat N iets zegt waardoor A beseft: “Ik voldoe niet”. Wanneer A autistisch is, is de kans heel groot dat A dat gevoel al het hele leven heeft gekregen, in allerlei situaties.
Wanneer N aangeeft meer over gevoelens te willen praten, drukt N daarmee op een “pijnlijke knopje” van A. Iedereen heeft van dat soort knopjes, neurotypen en autisten. Bij autisme kun je er bijna zeker van uitgaan dat er minstens het knopje “ik voldoe niet” tussen zit.
A reageert daarom door te proberen N te helpen, maar dan op een manier waardoor niet zal opvallen dat A niet voldoet. A geeft N de goedbedoelde raad om naar een therapeute te gaan. Voor N geeft A daarmee de boodschap: “Zeur niet tegen mij. Als je wilt zeuren doe je dat maar bij een therapeut”.
Een “pijnlijke knop” voor N is dus de boodschap dat N niet moet zeuren. Net als bij A gaat het niet om de boodschap die in werkelijkheid wordt gegeven, maar om de boodschap die N denkt te horen.
Op zo’n “pijnlijke knop” drukken roept in feite angst op. Angst dat het bergaf gaat met de relatie, angst om alleen te zijn, angst om geen liefdevolle partner meer te hebben. Wanneer je angstig bent voelt het vaak veiliger om boos te worden. N wordt dus boos.
De escalatie is dan in volle gang.
De-escaleren
Om zo’n ruzie te de-escaleren is het in de eerste plaats nodig dat je het patroon herkent. Liefst moet je beiden in staat zijn om het patroon te herkennen.
Dat betekent dat je, op een rustig moment, samen kunt analyseren waar de pijnlijke plekken zitten. Denk er aan dat zo’n gesprek moeilijk is. vooral wanneer een van beiden zich snel voelt aangevallen.
Heel belangrijk is het om zelf te beseffen en om aan de ander aan te geven dat bij zo’n ruzie niemand “de schuld” heeft. Het patroon zelf heeft “de schuld”, zou je kunnen zeggen. Om dat patroon te herkennen heb je het nodig om de “pijnlijke knopjes” van jezelf en van je partner te leren kennen. Dat lukt alleen door er over te praten.
Wanneer je zo ver bent, kun je tijdens een ruzie herkennen dat jullie weer in het patroon vervallen. Je kunt dat dan aangeven: “Stop, ik heb weer op een van je knopjes gedrukt, klopt dat? En toen heb jij weer op een van mijn knopjes gedrukt, enzovoort”.
Het echt goed maken
Het is fijn wanneer ruzies niet meer escaleren, maar waar N mee zat, het gevoel dat er zo weinig plaats is om over gevoelens te spreken, is er nog steeds. Hoe los je dat op?
Om het op te lossen is het nodig om te praten over de gevoelens die onder die “zere plekken” liggen. A probeert dan uit te leggen hoe dat “niet voldoen” voelt. Hoe A zo vaak te horen heeft gekregen niet te voldoen. Dat A bang is ook voor N niet te voldoen.
N kan daarna uitleggen hoe het “niet zeuren” gevoel steeds opnieuw naar voren is gekomen. Hoe vaak N te horen heeft gekregen niet te moeten zeuren. Hoe N zich in de steek voelt gelaten wanneer iemand hem of haar dat “niet zeuren” gevoel bezorgt.
Vervolgens kun je proberen te vertellen wat je echt nodig hebt van de ander. A zou dan kunnen uitspreken het nodig te hebben om te horen te krijgen te voldoen. ook al kan A nooit perfect zijn. Dat N van A houdt, met alles er op en er aan.
En N zou kunnen proberen te vertellen dat N nodig heeft te kunnen praten over waar N het moeilijk mee heeft, zonder dat er direct een oplossing voor komt, en vooral zonder dat iemand zich voelt aangevallen. Dat N dan simpelweg een arm om hem of haar heen zou willen.
Te moeilijk?
Wanneer het niet lukt om die gesprekken op gang te brengen kun je een relatietherapie overwegen, volgens de methode van de Emotionally Focused Therapy (EFT).
Wanneer je hulp wilt om de pijnlijke punten van je autistische partner te begrijpen, kun je altijd contact met mij opnemen.